Het eiland
Het eiland Ameland is een zelfstandige gemeente dat 
deel uitmaakt van de provincie Friesland.
Lange tijd heeft het eiland zich gedragen als een zelfstandige staat. Dit werd uiteraard aangevochten door aangrenzende landen, tot schermutselingen daarover is het echter nooit gekomen.
De Amelander vlag bestaat uit vier banen, afwisselend blauw, geel, blauw en geel. In het blauwe gedeelte een wassende maan en in het gele gedeelte drie schuine balken.
Op 1 april 2020 bedroeg het aantal inwoners 3.718 (bron: CBS).
Deze zijn als volgt over de dorpen verdeeld: Hollum 1150, Nes 1085, Buren 680 en Ballum 355.
Ameland kent een eigen dialect, het Amelands.
Het wapen van Ameland.
De dorpen
Hollum is het meest westelijk gelegen plaatsje op Ameland. Verder naar het oosten liggen Ballum, Nes en Buren. In Ballum zetelt de gemeentelijke overheid.
Nes is de plaats waar u de meeste toeristen zult tegenkomen en Buren is het dorp dat grenst aan het natuurgebied “het Oerd”.
Vroeger waren er nóg twee dorpen, Sier en Optenoort. Andere geschriften spreken van een derde verdwenen dorp, Swartwoude. Ook wordt Oerd als een verdwenen dorp genoemd.
Ballum
Het Cammingha slot moet er ongeveer zo hebben uitgezien.
Het huidige gemeenthehuis in Ballum.
De gemeentelijke overheid zetelt, na een kort verblijf in Nes, weer in Ballum. Ameland wordt al eeuwen bestuurd vanuit Ballum. Vroeger door de Cammingha’s, nu door Burgemeester en Wethouders!
Het slot van de Cammingha’s moet er ongeveer uit hebben gezien als de afbeelding hiernaast.
Het slot raakte door gebrek aan onderhoud vervallen. In 1829 werd het afgebroken en werd het puin door Terschelling gebruikt om er de zeedijk mee te verzwaren.
Wellicht geïnspireerd door de vergane glorie van de Cammingha’s heeft het huidige gemeentehuis een middeleeuws uiterlijk. Het oostelijk gedeelte is zowaar nog van kantelen voorzien.
Ten Noorden van Ballum ligt “Airport Ameland”, het vliegveld dat vooral interessant is voor sportvliegers. In de zomer strijken ze er neer als een zwerm horzels. De kleine vliegtuigjes zijn vanwege het geproduceerde lawaai duidelijk aanwezig. Vanaf het vliegveld worden rondvluchten en parachutespringen georganiseerd.
Het vliegveld doet ook dienst als thuishaven voor de reddingshelikopter. Jaarlijks vinden er vele vluchten vanaf hier plaats met aan boord zieken of slachtoffers van een ongeval.
Door Ballum naar het zuiden rijdend ligt achter de Waddendijk de Ballumerbocht. Dit is de aanlegplaats van de reddingboot.
Regelmatig bestaat de mogelijkheid mee te varen. Een belevenis om nooit te vergeten!
Terug naar het noorden, naar het strand, waar u wordt geconfronteerd met het meest dynamische stuk strand van Ameland en wellicht van Nederland. Het Bornrif zorgt voor stromingen die onvoorspelbaar zijn. Het resultaat is dat de duinen sinds 1998 zo’n 50 meter per jaar teruggedrongen worden.
Spoedeisende hulp vanuit Ballum met een helicopter.
Buren
Het meest oostelijke dorpje, het buurdorp van Schiermonnikoog dus, is Buren met zijn zeshonderd inwoners.
De bebouwing laat er geen twijfel over bestaan waar dit dorp altijd van heeft bestaan. U treft in en om de dorpskern vele boerderijen aan. In Buren is het “Landbouw & Juttersmuseum” gevestigd. Dit museum is een bezoek zeker waard, het is overigens een dynamisch museum, er wordt nog écht geboerd!
Buren is ook de toegangspoort tot het Oerd, een uitgestrekt natuurgebied.
In het centrum van het dorp staat een beeld van Rixt van Oerd, zij probeerde met een list een schip te laten stranden om op die manier een rijke buit te verschalken.
Haar list gelukte, helaas vermoordde ze daarmee haar eigen zoon die stuurman van het schip was. Nog altijd dwaalt Rixt tijdens storm rond op het Oerd en roept dan haar zoon Sjoe-oe-oe-oerd.
Er zouden vroeger nog twee dorpen oostelijk van Buren hebben gelegen, Oerd en Swartwoude. In de zeventiende eeuw zijn beide dorpen door de zee weggespoeld. Het landbouw- en juttersmuseum draagt de naam Swartwoude.
Hollum
Hollum is het meest westelijk gelegen, dus het buurdorp van Terschelling. Het telt ongeveer 1200 inwoners.
Noordelijk van het dorp staat sinds 1880 de 59 meter hoge vuurtoren. U kunt de toren beklimmen. Weet waar u aan begint, 236 treden heen én terug! Maar bovengekomen wordt u getrakteerd op een magnifiek uitzicht over de Wadden- en Noordzee, het dorp en een groot gedeelte van het eiland.
Op het strand wordt regelmatig de paardenreddingboot gelanceerd. Een gebeurtenis die u niet mag missen. Evenals een bezoek aan het reddingsmuseum.
Nes
Vertrek en aankomst van de veerboten, altijd weer een drukte van belang
In Nes komt de veerboot aan. De eerste indruk is dat Nes het grootste dorp op het eiland is, helaas voor Nes hebben ze toch zo’n 150 inwoners minder dan Hollum.
Er is wel meer activiteit van de middenstand in Nes, vele gezellig lonkende etalages trachten uw portemonnee uit te dunnen. Gedurende het hoogseizoen is er bijna wekelijks een markt in het dorp. De kraampjes zijn over het hele dorp verspreid.
De dorpskern is gebouwd rond de vrijstaande toren die vroeger ook voorzien was van de noodklok.
Ook Nes kent vele commandeurshuizen.
Even buiten het dorp bevindt zich het natuurcentrum.
Markt in Nes, een wekelijks weerkerende gebeurtenis.
